Czym są objawy psychosomatyczne?
To objawy cielesne, które:
- mają związek z emocjami, stresem lub nierozpoznanym konfliktem wewnętrznym,
- mogą występować równolegle z chorobą, ale są nieproporcjonalnie nasilone,
- często są powtarzające się, przewlekłe i pojawiają się mimo leczenia somatycznego.
Przykłady:
- napięciowe bóle głowy,
- przewlekłe zmęczenie,
- zaburzenia trawienia ,
- bóle w klatce piersiowej przy prawidłowym sercu,
- problemy skórne,
- zaburzenia cyklu miesiączkowego lub seksualnego,
- objawy przypominające choroby neurologiczne.
Jak psychodynamika rozumie objawy psychosomatyczne?
Z perspektywy psychodynamicznej, objawy psychosomatyczne są sposobem, w jaki psychika wyraża emocje, które nie mogą zostać przeżyte i nazwane w świadomy sposób.
Według teorii relacji z obiektem ciało staje się „miejscem” nieświadomego konfliktu – napięcia emocjonalne, złość, smutek, lęk, poczucie winy, które są zbyt trudne do zniesienia psychicznie, zostają „przeniesione” na poziom cielesny.
Osoba może mieć ograniczoną zdolność rozpoznawania emocji , więc organizm przejmuje funkcję komunikacyjną psychiki.
Objawy cielesne zastępują emocjonalne przeżycia np. ból brzucha zamiast złości, duszność zamiast lęku, osłabienie zamiast depresji.
Pojawienie się objawu może być też związane z wewnętrznym konfliktem między potrzebą zależności a lękiem przed bliskością, agresją lub porzuceniem.
Co może stać za dolegliwościami psychosomatycznymi?
- Wczesne relacje, w których emocje nie były przyjmowane, rozumiane ani nazywane.
- Doświadczenia, w których wyrażanie złości, lęku czy potrzeby było karane lub ignorowane.
- Nadmierna kontrola emocji – uczucia są „blokowane” i ujawniają się w formie somatycznej.
- Przewlekły stres, którego psychika nie może świadomie przetworzyć, więc zostaje wyrażony przez ciało.
Jak wygląda psychoterapia psychodynamiczna?
W psychoterapii psychodynamicznej celem nie jest jedynie „pozbycie się objawu”, ale zrozumienie jego psychicznego znaczenia i znalezienie głębszego źródła cierpienia.
Proces leczenia obejmuje:
- Pomoc w rozpoznawaniu emocji, które wcześniej były wyrażane cieleśnie.
- Odkrycie nieświadomych konfliktów i przeżyć związanych z objawami.
- Pracę nad zdolnością do przeżywania emocji bez przymusu ich „odprowadzenia” przez ciało.
- Rozwój bardziej zintegrowanej struktury osobowości, w której emocje, myśli i ciało tworzą spójną całość.
- Relacja terapeutyczna może być miejscem, w którym pacjent po raz pierwszy doświadcza bezpiecznego kontaktu z własnymi uczuciami, bez konieczności ich tłumienia czy przekształcania w objawy fizyczne.
Czy to znaczy, że objawy są „wymyślone”?
Nie – objawy są realne i mogą być bardzo dokuczliwe. Psychoterapia nie zaprzecza istnieniu objawu, ale pomaga zrozumieć, że nie zawsze mają one wyłącznie fizyczne źródło. Leczenie psychosomatyki nie polega na zaprzeczaniu cierpieniu, ale na szukaniu pełniejszego wyjaśnienia i skuteczniejszej pomocy.
Kiedy warto zgłosić się na terapię?
- Gdy objawy są przewlekłe i nawracające, mimo leczenia somatycznego.
- Gdy ciało „choruje” w stresie, napięciu, kryzysie emocjonalnym.
- Gdy objaw wiąże się z emocjami, które trudno nazwać lub wyrazić.
- Gdy cierpienie fizyczne współistnieje z uczuciem wewnętrznej pustki, lęku, smutku.
Co może się zmienić dzięki terapii?
Dzięki psychoterapii pacjent może:
- Lepiej rozumieć swoje emocje i potrzeby,
- Nauczyć się regulować napięcie psychiczne bez „uciekania w ciało”,
- Doświadczyć spadku lub ustąpienia objawów somatycznych,
- Odzyskać poczucie wpływu na swoje ciało i życie,
- Wzmocnić zdolność do autentycznych relacji i przeżywania emocji.
