Jak rozumie się poczucie pustki w ujęciu psychodynamicznym?
W psychodynamicznym rozumieniu poczucie pustki może być:
- Skutkiem zaburzonego rozwoju osobowości, w którym nie doszło do prawidłowej integracji obrazów siebie i innych ludzi, osoba nie ma dostępu do trwałego, spójnego poczucia tożsamości.
- Rezultatem braku stabilnych reprezentacji emocjonalnych czyli wewnętrznych „obrazów” relacji, które mogłyby dawać poczucie więzi, sensu i bezpieczeństwa.
- Wyrazem głębokiej nieświadomej samotności, nawet jeśli ktoś otacza się ludźmi, to nie czuje z nimi emocjonalnej bliskości.
- Związana z problemami w odczuwaniu i regulowaniu emocji – osoba może czuć, że „nie czuje nic”, że emocje są płaskie, obojętne lub nieprzyjemne.
Jak może wyglądać to w codziennym życiu?
- Trudność w określeniu, kim jestem, co czuję, czego chcę.
- Poczucie, że wszystko jest „puste”, pozbawione znaczenia, nawet relacje, praca, rozrywka.
- Częste uczucie nudy lub obojętności, nie do końca powiązane z sytuacją zewnętrzną.
- Skłonność do kompulsywnych zachowań (zakupy, seks, używki, nadmierna aktywność), które mają zapełnić pustkę, ale działają tylko na chwilę.
- Wrażenie, że emocje i więzi są powierzchowne lub nierealne.
Co powoduje takie uczucie?
Psychodynamicznie, pustka może być wynikiem:
- Wczesnych trudnych relacji z opiekunami, którzy nie byli emocjonalnie dostępni, przewidywalni lub nie pomogli dziecku ukształtować obrazu siebie i innych.
- Traum relacyjnych np. odrzucenia, braku odpowiedzi emocjonalnej w dzieciństwie, przemocy, chłodu emocjonalnego.
- Mechanizmów obronnych takich jak rozszczepienie, wyparcie czy odcięcie od emocji – które chroniły psychikę, ale w dorosłym życiu prowadzą do emocjonalnego odrętwienia.
- Zaburzeń osobowości, szczególnie borderline, narcystycznych lub schizoidalnych, w których pustka to często stałe tło życia emocjonalnego.
Jak wygląda terapia psychodynamiczna?
Psychoterapia psychodynamiczna, zwłaszcza w podejściu opartym na relacji (jak Transference-Focused Psychotherapy – TFP), koncentruje się nie tylko na „usunięciu objawu”, ale na głębokim zrozumieniu źródeł pustki i ich zmianie. Terapia obejmuje:
- Eksplorację relacji z innymi ludźmi i ze sobą samym jak się budują, jak są przeżywane.
- Zidentyfikowanie nieświadomych wzorców i mechanizmów obronnych, które utrwalają pustkę.
- Pracę nad integracją tożsamości – pacjent stopniowo uczy się rozpoznawać, nazywać i przeżywać własne emocje oraz budować spójny obraz siebie.
- Bezpieczną relację terapeutyczną, która pozwala przeżyć prawdziwą więź i zredukować uczucie wewnętrznej izolacji.
Co może się zmienić dzięki terapii?
Dzięki pracy psychoterapeutycznej można:
- Zyskać większą spójność emocjonalną i tożsamościową
- Nauczyć się rozpoznawać i wyrażać emocje
- Odczuwać więź i sens w relacjach
- Zmniejszyć wewnętrzne poczucie samotności
